Paola Grizi/Sculpture
VĂN HỌC PHẬT GIÁO có những CÔNG ÁN THIỀN được xem như những truyện ngắn và truyện cực ngắn. Trang Viết Mới sẽ đăng hết 100 công án thiền trong tập TIẾNG SÁO THÉP, nguyên gốc tác phẩm này là của GENRO, một Thiền sư thuộc dòng Thiền Tào Động Nhật, viết và xuất bản vào năm 1783, THIÊN KHI NHƯ HUYỄN (tức Nyogen Senzaki, 1876-1958), một đệ tử nối Pháp của Hồng Nhạc Tông Diễn (Kogaku Soen) — cũng gọi là Thích Tông Diễn (Soen Shaku), thuộc dòng Thiền Bạch Ẩn Nhật Bản và cũng là Thiền sư đầu tiên đến châu Mỹ — dịch sang tiếng Anh từng chuyện một và kèm theo lời bình riêng của ông, vốn là để cho các đệ tử nói tiếng Anh trên đất Mỹ tham học, và ĐỖ ĐÌNH ĐỒNG dịch sang tiếng Việt
NAM TUYỀN PHẬT ĐÁ
Cư sĩ Lục Cắng nói với hòa thượng Nam Tuyền, “Trong nhà con có một hòn đá hoặc ngồi hoặc nằm. Con có ý muốn chạm thành một vị Phật. Con làm được chứ?” Nam Tuyền đáp: “Được, ông làm được.” Lục Cắng lại hỏi, “Con không làm được ư?” Nam Tuyền đáp: “Không, ông không làm được.”
Như Huyễn: Ông cư sĩ này muốn biết khả năng thành Phật của mình. Nếu không thể thành Phật, thì ông ta giống như một hòn đá.
Ông nghĩ thầy ông, Nam Tuyền sẽ ca ngợi ý định tốt của ông. Nhưng Nam tuyền chỉ nói, “Được, ông làm được.” Khi Lục Cắng nói, “Con không thể làm được ư?” ý ông muốn biết chắc chắn và mong Nam Tuyền cho ông sự khẳng định.
Thiền của Nam Tuyền dùng lý tưởng làm cửa vào. Một người muốn chạm đá làm tượng Phật thì phải tự mình làm lấy, dù người khác có chấp thuận hay không. Nếu y có chút nghi ngờ về khả năng ấy thì y sẽ không bao giờ làm. Y bây giờ là kết quả của những gì y đã suy nghĩ và những gì y suy nghĩ bây giờ sẽ hình thành y trong tương lai. Sư hay không sư cũng không thể can thiệp được luật nhân quả này. Lục Cắng đã có một hòn đá quí, nhưng quyết tâm của ông không vững cho đến khi bị Nam Tuyền quét sạch. Giống như câu chuyện xưa về bầy chim sơn ca và anh nông dân. Chúng không được báo động khi nghe anh nông dân sẽ gặt lúa mì với sự trợ giúp của hàng xóm, nhưng khi chúng biết anh nông nông đã quyết định cắt lúa một mình không có hàng xóm trợ giúp, chúng bỏ tổ bay đi. Lục Cắng về sau trở thành một môn đệ rất giỏi.
Genro: Tôi thấy một hòn đá ông cư sĩ ấy đã mang vào viện. Tôi cũng thấy một hòn đá khác Nam Tuyền đặt trong thiền đường. Tất cả búa khắp Trung quốc không đập nát được hai hòn đá này.
