Man Ray/Mỹ
Có một lần tôi đã nói với các bạn trong lớp viết và một số nhà văn khác, dường như tôi bị mất ký ức, nghĩa là mọi ký ức không liên tục, nó là những lát cắt.
Thi thoảng tôi có kể cho Ber nghe về tuổi thơ hạnh phúc và giàu có của mình cùng sách vở, những buổi xem kịch hay về ông bà, ngôi nhà của bố mẹ. Tôi có 3 năm sống cùng ông bà ngoại từ hồi lớp 1 đến lớp 3, ở ngôi trường đẹp nhất với tôi lúc đó, mái ngói đỏ tươi, những bãi cỏ xanh chúng tôi ngồi chơi chuyền cùng nhau và những hàng nhãn. 13 năm sống cùng cha mẹ ở thị xã nhỏ bé mà nhiều dấu ấn với gia đình chúng tôi.
Thế hệ của tôi, đa phần lớn lên từ nghèo khó, thiếu thốn nhưng tôi dường như không có điều ấy. Để kể lại câu chuyện của tôi, đa phần tôi biết sẽ khó có sự đồng cảm, đôi khi còn gợi lên những nỗi đau của người khác hay sự tị hiềm. Tôi biết điều im lặng, ngòi bút và trang giấy của tôi cũng trở nên biết điều một cách có ý thức.
Tôi hay quên, và cũng không nhớ lâu chuyện gì, nói xong là thôi, không để bụng để dạ.
Đa phần những gì tôi viết cho tác phẩm của mình là câu chuyện của tâm lý hay những điều không ai chú ý thì nó thành dấu ấn hay cảm thức của tôi. Tôi nhìn thấy mọi điều người khác không thấy, không cảm nhận được giữa dòng trôi bận rộn hay tất bật. Tôi ghi chép lại.
Tuổi thơ thế hệ 8x
Chúng ta có một thời bao cấp, thời xếp hàng của bố mẹ. Ai cũng ghi nhớ và không bao giờ quên. Bởi chúng ta đổi mới sau chiến tranh, sau chia cắt loạn lạc. Mình sinh năm 1981, vào những ngày đầu tiên của Tết, vào tháng 2 dương lịch. Bố mẹ mình cưới nhau vào trước Tết, sau ngày ông công ông Táo. Hồi đó, bố kể lại rằng đám cưới bố mẹ mình năm 1979, sau khi đi học ở Liên Xô về. Đạp xe đi rước dâu cùng bạn bè, quần loe, áo sơ mi và comle, chặng đường tầm hơn 70km…Mẹ mình ngồi sau một bên. Đám cưới ở nhà ông bà nội. Ông bà nội mình có nhà ngói 3 gian chính to nhất làng, ở ngay cạnh đường cái đất đỏ bụi mù, bên cạnh những cánh đồng và một vài con sông chảy qua. Đó là ngôi nhà các cụ để lại. Mẹ mình tính nhút nhát, đến bây giờ vẫn nhút nhát như thế. Lúc chụp ảnh cưới, mẹ mình chạy xuống bếp, vì xấu hổ trước đông người. Mình vẫn còn nhớ, mỗi lần về quê hồi nhỏ, bố và mình đứng ở bên đường từ thị xã, chờ các xe tải quân đội đi qua, vẫy tay và nhảy lên, rồi đến đoạn nào đó họ rẽ sang đường khác lại xuống…. cứ thế, rồi cũng về đến quê nhà ông bà nội. Bao giờ cũng là về vào lúc chiều tối. Chặng đường đi qua sẽ là đến thị xã Thanh Hoá, rồi rừng Thông, về đến chợ Thiều là sắp về đến nhà bà. Trên đường, mình hay nhìn ngắm các cánh đồng, các núi non. Có nàng Tô Thị ở ngay Đông Sơn, cạnh thị xã, như một huyền thoại và cũng là nơi đánh dấu trên đường về và lúc đi ra trở về nhà mình.
Bố mẹ mình cưới nhau xong thì đầu tiên ở một khu tập thể, mình vẫn còn nhớ có rất nhiều mía ở trước nhà, bố đã từng chụp ảnh bọn mình vào dịp tết. Đi xa hơn một chút là cái bể nước to, có nhà tắm, nhà vệ sinh…Trước nhà mình có cái giàn mướp cao lắm. Các hàng xóm đa phần là cán bộ công nhân viên cùng công ty bố mẹ, có một thế hệ bọn trẻ lớn lên cùng nhau, đi học cùng nhau… bây giờ ai cũng là phụ huynh như bọn mình. Mình sinh được 2 tháng thì đi nhà trẻ, mà cả tháng đầu tiên mình khóc dạ đề, bố mẹ phải thay nhau ở nhà trông mình. Nhà trẻ hồi đó cũng là nhà trẻ được xây theo hệ thống trường học công viên theo chế độ công ty nhà máy, đúng kiểu thời Liên bang Xô viết. Mẹ mình sinh gần 2 chị em, em gái mình cách mình 21 tháng, đúng kiểu trứng gà trứng vịt. Cả 2 chị em mình đều được sinh ở nhà, có bà đỡ lâu năm đến giúp, mình sinh ở quê nội, em gái sinh ở nhà bố mẹ. Bây giờ, ở bên này, họ cũng chọn cách sinh đó, bà đỡ từ viện đến giúp rồi sinh xong vào viện vài ngày rồi về. Bọn mình lớn lên rất vui.
Nhà mình chuyển về khu B, một khu hoàn toàn mới ngay bên cạnh đồi sim tím, ngay cạnh trường mẫu giáo đầy đủ đu quay, vườn chơi, được ăn bánh mì, ăn cơm với đậu phụ, thịt băm sốt cà chua… ngủ trưa tại trường, hay tập múa hát văn nghệ và trường học cấp 2 của mình. Từ nhỏ đi học mình được các cô giáo vô cùng yêu mến. Mình thích hát. Bố mua rất nhiều băng cattset mà toàn Cải lương Miền Nam như Lệ Thuỷ, Minh Vương, Bạch Tuyết… Đời cô Lựu ấy…Ngọc Tân, Lê Dung nhà mình đầy đủ hết. Chuyện các nghệ sỹ thế nào, ra sao bố mẹ mình hay kể như Thanh Hoa, Phan Lạc Hoa…. Bọn mình hay đi xem phim và xem kịch cùng bố mẹ. Mẹ hay cầm 2 cái ghế lô đi để ngồi, sau đó, lúc phim hết đi về, bọn mình ngủ trên lưng bố mẹ. Nhà mình có cái máy đĩa hát toàn nhạc nga, sau đó bố mình mua đài, sony của Nhật…rồi cái tv xịn nữa… và thuê băng hình về xem các bộ phim dài tập Hồng Kong…Tuổi thơ của mình bắt đầu như thế. Nhà mình có mấy cái xe đạp, trong đó có cái xe Eska của Tiệp, mỗi lần bọn mình đi xe ở quanh khu tập thể là nằm dài ra vì cái xe theo kiểu Âu hiện đại. Năm 86, mình nhớ nhà mình có tv đen trắng, cửa lùa, xem xong là đóng lại, hồi đó bố đã xem bóng đá và mình biết Maradona từ thời ấy…Chị gái mẹ mình cũng đi học ở Liên Xô về nhưng bác ấy không ở Hà Nội làm bộ văn hoá vì lý do rất hay ho là tập thể ở hà nội bẩn quá, bác ấy không thích. Thế là bác vào Đà Nẵng, làm giảng dạy ở một trường trung cấp về thư viện. Mình học 3 năm đầu tiên tiểu học ở quê ngoại với ông bà vì lúc đó bố mẹ mình bận làm việc, coi như ở với ông bà thì mình được chăm sóc học hành kỹ lưỡng với lại trường ở nhà ông bà thì là trường nổi tiếng dạy giỏi và học giỏi chứ không phải như thị xã nhà mình là nơi rất mới, trường mới nên không biết chất lượng thế nào…. Và các mùa hè thì mình về nhà với bố mẹ. Chiếc xe máy đầu tiên của nhà mình là xe Sim Sơn màu xanh lá cây, đẹp lắm, bố lắp thêm 2 cái khung ở 2 bên để đèo hàng quà cáp mỗi lần về quê hay đi chơi xa xa. Xe Sim Sơn đó dài nên đủ được cả 4 người khi chúng mình còn nhỏ, 2 chị em ngồi giữa 2 bên. Bố mình thích mua sắm nên cứ tết là cụ mua rất nhiều quần áo đẹp cho bọn mình, cứ quần nhung hoa, áo phao… Đi Đà Lạt hay đi đâu xa cụ còn mua áo len nữa, khăn len. Mẹ mình thì quanh năm đan áo len cho cả nhà nên bọn mình toàn áo len cao cổ rất ấm. Hồi nhỏ mình hay bị viêm họng, ốm suốt, mà đi oto thì nôn ói kinh hoàng lắm. Mình vẫn còn nhớ khi một lần ăn cháo sườn mẹ nấu ngon quá, mình ăn hơi nhiều, thế là buổi tối như bị ngộ độc thức ăn. Mỗi lần ốm, bố đều chăm mình, cho mình uống thuốc. Thế là giữa đêm nôn xong, bố bế mình trước gương nhìn con đã bị ốm sao.
Buổi chiều tầm 4-5h mẹ mình đi làm về, đón bọn mình ở trường mầm non về, là đi chợ nấu cơm. Có hôm mẹ nấu cơm thì bố chở bọn mình đi mua sách ở khu năm ba hay mấy hiệu sách ở gần nhà. Từ lớp 2, mình bắt đầu đọc tiểu thuyết, những tác phẩm văn học phương tây được biết đầu tiên là từ ông ngoại. Bố mua ở các hiệu sách ở huyện gần nhà ông hay các hiệu sách ở tỉnh thành phố bố đi qua. Bố mình đã từng đi bộ đội ở Bình Định rồi học phòng không không quân ở Sơn Tây, cụ thuộc nhiều thơ lắm, còn chép sổ tay, nhật ký… nên cụ cũng biết nhiều tác giả, tác phẩm. Bố hay giúp mình học bài những môn như thủ công hay làm toán…Mùa hè thì hay có học hát, học nhạc, đan lát… mà hình như mình không tham gia mấy môn này mà toàn mua sách nhạc về hát…Nhưng cái thư viện ở khu chuyên gia là một kho bí mật của mình, bắt đầu đọc triết học từ đây…và biết nhiều tác giả, tác phẩm. Khi đọc sách nhiều thì mình bắt đầu hình thành cá tính. Ôi một thời…
